اختلالات رفتاری کودکان

اختلالات رفتاری کودکان تا چه میزان می تواند خطرآفرین باشد؟ تعدادی از کودکان رفتارهایی را از خود نشان می دهند که خارج از نرم سنی آن‌ها است و این رفتارهای بیش از حد سخت و چالش آور در بیشتر موارد آزار دهنده و دشوار است و متناسب با سن کودک نیست.

این رفتارها با شیطنت های گاه به گاه کودکان و نافرمانی های لحظه ای متفاوت است و کاملاً رفتارهایی هستند که از روند طبیعی خارج هستند. در زیر بیشتر با روش های درمان این اختلالات و انواع آن ها آشنا می شویم.

آشنایی با اختلالات رفتاری کودکان

اختلالات رفتاری کودکان گاها با فعالیت بیش از حد یا شیطنت های مختص گروه سنی خاصی اشتباه گرفته می شود.  اما این اختلالات چیزی فراتر از شیطنت می باشد و عرصه را بر والدین تنگ می کند. این اختلالات ممکن است ناشی از استرس های موقت یا نشانگر اختلالات پابرجایی باشد.

در تعریف اختلالات کودکان بیت بیان کرده است که رفتار کودک به حدی نامناسب است که حضور او در کلاس درس باعث از هم گسیختن حواس یا آشفتگی ذهنی سایر همکلاسی ها می شود و معلم را تحت فشار قرار می دهد. این اختلالات علاوه بر تاثیر بدی که بر روی روان کودک بر جای می گذارد فرایند رشد کودک را نیز مختل می کند.

در تعریف اختلال رفتاری باید به میزان، شدت، طول مدت، سن و موقعیتی که رفتار کودک در آن بروز می کند توجه کرد. اما هر رفتار و هر واکنشی در کودک نشان از اختلال رفتاری نیست مثلاً اگر کودک به دلیل فشارها و برخی از تغییرات دچار رفتارهای نابهنجار در طول یک یا دو هفته شود و بعد از آن کاملاً از بین بروند و این رفتارها زمانی نگران کننده خواهند بود که بیشتر از یک ماه به طول بینجامد و هر روز شدیدتر و غیر قابل تحمل تر شود.

پس با این وجود اختلال رفتاری کودکان به هر گونه رفتار افراطی، مزمن، انحرافی که به دنبال آن اعمال تهاجمی یا برانگیختگی ناگهانی، اعمال افسرده گونه و گوشه گیرانه را داشته باشد و مشاهده کننده ی این رفتار در آرزوی توقف آن ها باشد گفته می شود.

علت اختلالات رفتاری کودکان

محققین عواملی بسیاری را مسبب اختلالات رفتاری کودکان می دانند که مهمترین این عوامل شامل موارد زیر می باشد.

• اختلالات بیولوژیکی که شامل مشکلات ژنتیکی، نورولوژیکی و بیوشیمیایی می باشد.
• نامناسب بودن محیط خانوادگی
• تأثیرات سوء فرهنگی و اجتماعی
• تجربه های نامطلوب و شکست های پی در پی

انواع اختلالات رفتاری رایج در کودکان

کنار آمدن با انواع اختلالات رفتاری کودکان تا زمانی که کودک درمان شود کاری طاقت فرسا است و ممکن است کودکی هم‌زمان از دو اختلال رنج ببرد که با تشخیص درست و به موقع می توان درمان مؤثرتری را برای هر کدام از اختلالات به کار برد. به طور کلی سه اختلال نافرمانی مقابله ای، اختلال سلوک و اختلال بیش فعالی یا نقص توجه در کودکان رایج هستند و شباهت زیادی که علائم این اختلالات با هم دارند گاها تشخیص را دشوار میکند.

• اختلال نافرمانی مقابله ای: از علائم رایج این اختلال شامل زود عصبانی شدن، بدخلقی های مداوم، مشاجره دائمی با بزرگ‌سالان از جمله والدین، نافرمانی در مقابل پذیرش قوانین، آزار دادن یا خشمگین کردن عمدی دیگران، عزت نفس پایین، مقصر دانستن دیگران به خاطر هر اشتباه و بدرفتاری می باشد که در سنین زیر ۱۲ سال و در پسران بیشتر مشاهده می شود.
• اختلال سلوک: برچسب بچه های بد به کودکانی که این اختلال را دارند زده می شود. رفتارهای نابهنجار و عدم پیروی از قواعد، عدم اطاعت از والدین، تمایل به مصرف سیگار و الکل در سنین پایین، فرار از مدرسه، دروغ‌گویی دائمی، رفتارهای جنایت آمیز مانند دزدی، خرابکاری و … از نشانه های این اختلال است که بیشتر در کودکان ۱۰ ساله و در پسران ۴ برابر دختران دیده می شود.
• اختلال بیش فعالی: این اختلال که حدود دو تا ۵ درصد کودکان به آن درگیر هستند در پسران سه برابر بیشتر از دختران وجود دارد و علائم آن شامل عدم تمرکز و فراموشی قواعد، تکانش گری، بی‌قراری و تکان خوردن بیش از حد، جنب و جوش زیاد و … می باشد. این اختلال از طریق روش های دارویی و غیر دارویی قابل درمان است.

درمان اختلالات رفتاری کودکان

اختلالات رفتاری کودکان اگر درمان نشود در بزرگ‌سالی مشکلات بیشتری را به دنبال خواهند داشت. هر چه زمان تشخیص این اختلالات زودتر باشد درمان نتیجه بخش تر خواهد بود.تشخیص معمولاً از طریق روش هایی نظیر مراجعه به روان‌پزشک یا پزشک اطفال، مصاحبه عمیق با کودک و اطرافیان او و چک لیست های رفتاری یا پرسشنامه های استاندارد انجام می شود.

درمان اختلالات در کودکان با توجه به نوع اختلال و عوامل به وجود آورنده اختلال متفاوت می باشد. این درمان ها که به والدین کمک می کنند تا رفتار کودک کنترل شود شامل آموزش به والدین جهت ارتباط درست با کودک، خانواده درمانی، درمان شناختی رفتاری، آموزش اجتماعی، حمایت در مشکلات مختلف، کنترل خشم، تشویق و در پایان دارو می باشد.