اختلال پارانوئید چیست؟ قطعی‌ترین روش درمان پارانوئید چیست؟

شاید بارها نام اختلال شخصیت پارانوئید به گوشتان خورده باشد و حتی با اصلی ترین علامت آن که بد گمانی و عدم اعتماد به دیگران است، آشنا باشید! اما آیا امیدی به درمان افراد پارانوئید هست؟

اختلال پارانوئید یک اختلال شخصیتی است که با الگوهای پایدار و فراگیر تردید، بی اعتمادی و بدبینی نسبت به دیگران مشخص می شود. افراد مبتلا به این اختلال معتقدند که دیگران قصد آسیب رساندن، استثمار یا فریب دادن آنها را دارند. این باورها معمولاً بی اساس و غیرمنطقی هستند و می توانند در روابط، شغل و زندگی روزمره فرد اختلال ایجاد کنند.

در این مقاله قصد داریم به طور کامل ابعاد مختلفی این اختلال را اعم از علائم پارانوئید، علت ابتلا به آن، روش های تشخیصی و حتی درمانی پارانوئید را بررسی کنیم.

اگر احساس می‌کنید شما یا اطرافیانتان به این اختلال دچار هستید و به دنبال راهی برای بهبود وضعیت ایجاد شده می‌گردید، پس خواندن این مقاله را از دست ندهید!

اختلال شخصیت پارانوئید (PPD) چیست؟

اختلال شخصیت پارانوئید (Paranoid personality disorder ) از نظر روانشناسی یک وضعیت سلامت روان است که با الگوهای بلند مدت سوء ظن و بی اعتمادی نسبت به افراد دیگر بروز داده می‌شود. این افراد دائما به محیط پیرامون خود مشکوک هستند و بر این باورند که افراد دیگر در صدد آسیب، تحقیر یا تهدیدشان هستند.

علاوه بر آن کسانی که به این اختلال دچار شده اند عموما فکر می‌کنند که طرز فکر و رفتارهایشان عادی است و مشکلی برای دیگران ایجاد نمی‌کند.

 در صورت داشتن هرگونه ابهام و یا سوالی درباره اختلال پارانوئید در انتهای همین صفحه (بخش کامنت) سوالتان را مطرح نمایید. مرکز مشاوره پیشرو در اولین فرصت پاسخگوی سوالات شما خواهند بود.

علائم اختلال شخصیت پارانوئید

یکی از علائم بارزی که افراد مبتلا به اختلال پارانوئید از خود بروز می‌دهند این است که همیشه مراقب اطرافیانشان یا امورات مختلف هستند و بر این باورند که سایر افراد قصد تحقیر، تهدید یا آسیب رساندن به آنها را دارد. در حالی که چنین نبوده و باورهای بی اساس و همینطور عادت به سرزنش کردن یا بی اعتماد بودن آنها، در ایجاد روابط موثر با دیگران مشکل ساز می‌شود.

علاوه بر آن افرادی که به اختلال شخصیت پارانوئید دچار هستند به شدت زندگی اجتماعی خود را محدود می‌کنند. از دیگر نشانه های این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مایل به اعتماد به دیگران یا در اختیار قرار دادن اطلاعات شخصیشان نیستند و بر این باورند که افراد از اطلاعاتشان سوء استفاده می‌کند.
• به تعهد، قابل اعتماد بودن یا وفاداری افراد شک می‌کنند و حس می‌کنند دیگران در حال فریب دادنشان هستند.
• بر این باورند که دیگران به شخصیتشان یا اعتبارشان توهین می‌کنند، در حالی که افراد دیگر چنین برداشتی ندارند.
• نمی‌توانند خودشان را در بروز یک مشکل دخیل بدانند و معمولا بر این تصور هستند که حق با آنها است.
• فرد ممکن است به شریک زندگی خود شک کند که با شخص دیگری رابطه دارد و به او خیانت می‌کند.
• حسادت کردن به دیگران و فکر به اینکه آنها از چیزی که او دارد بهره مند هستند.
• احساس خود بزرگ بینی یا احساس اینکه دیگران نمی توانند آنها را درک کنند.
• در روابط خود سرد هستند و فاصله را با دیگران رعایت می‌کنند.
• شک و بد گمانی های تکراری دارند در صورتی که بی دلیل است.
• بیش از حد حساس هستند و معمولا انتقاد پذیر نیستند.
• بخشنده نیستند و کینه به دل می‌گیرند.
• سریعا خشمگین و عصبانی می‌شوند.
• به سختی آرام می‌شوند.

علت اختلال شخصیت پارانوئید چیست؟

تاکنون محققان علت اصلی و دقیق ابتلا به اختلال شخصیت را نیافته اند اما ابتلا به آن احتمالا ترکیبی از عوامل محیطی و عوامل بیولوژیکی است.

بر اساس تحقیقات انجام شده بر علت ابتلا به اختلال پارانوئید، محققان به این نتیجه رسیدند که تجربه بی توجهی عاطفی در دوران کودکی، بی توجهی فیزیکی و همینطور بی توجهی به نظارت از موضوعات مهمی است که می‌تواند تاثیرات منفی را بر روند رشد شخصیت و همینطور روان کودکان بگذارد و در آینده آنها را دچار اختلال کند.

جهت مشاوره و آگاهی از علل ابتلا به اختلال پارانوئید با مرکز مشاوره پیشرو به شماره ۷۷۷۲۹۸۱۶-۰۲۱ تماس بگیرید.

در زمان های گذشته پژوهشگران بر این باور بودند که احتمالا یک پیوند ژنتیکی بین اختلال اسکیزوفرنی، اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و اختلال پارانوئید وجود دارد که بعد ها به این نتیجه رسیدند این ارتباط آنقدرها هم قوی نیست. اما به طور خلاصه می‌توان از علل ابتلا به اختلال پارانوئید به موارد زیر اشاره کرد:

• ازدواج نکردن
• تجربه ترومای کودکی
• زندگی در خانواده فقیر
• سابقه خانوادگی ابتلا به پارانوئید
• تجربه طلاق گرفتن و جدایی والدین
• طلاق گرفتن و جدایی از همسر (بیوه بودن)

اختلال شخصیت پارانوئید از چه سنی شروع می‌شود؟

به گفته سایت معتبر my.clevelandclinic.org افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید معمولا در اواخر نوجوانی یا اوایل بزرگسالی به مرور علائم و نشانه های این اختلال را از خود بروز می‌دهند.

 People with paranoid personality disorder typically start experiencing symptoms and showing signs of the condition by their late teens or early adult years.

چند درصد از افراد به اختلال شخصیت پارانوئید دچار هستند؟

شاید فکر کنید افراد کمی ممکن است به این اختلال دچار شوند اما باید بگوییم متاسفانه شیوع این بیماری کم نیست و در هر ۱۰۰ نفر ۳ الی ۴  نفر ممکن است علائم این اختلال شخصیت را تجربه کنند. اما به نظر شما شیوع اختلال پارانوئید در چه جنسیتی بیشتر است؟ زنان یا مردان؟

ممکن است عموم بر این تصور باشند که زنان بیشتر مستعد ابتلا به این اختلال باشند؛ در حالی که جالب است بدانید شیوع اختلال شخصیت پارانوئید در مردان بیشتر از زنان است!

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به اختلال شخصیت پارانوئید هستند؟

به طور کلی تحقیقات انجام شده، میزان بالاتری از ابتلا به اختلال شخصیت پارانوئید را در افرادی که در بدو تولد مونث متولد شدند نشان می‌دهد؛ این در حالی است که سوابق بیمارستانی میزان بالاتری را در افرادی که مذکر هستند گزارش می‌دهد!

علاوه بر آن، ابتلا به این اختلال ممکن است در طی برخی شرایط ژنتیکی و محیطی اعم از جدایی از همسر، مورد خیانت واقع شدن توسط یک فرد نزدیک و … اتفاق بی‌افتد.

تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید

اگر علائم اختلال شخصیت پارانوئید را در خودتان یا اطرافیانتان حس کردید، بهتر است دست از لیبل گذاری بردارید و تشخیص دقیق این بیماری را بر عهده یک روانشناس بگذارید؛ زیرا این کار به مراتب ممکن است برای فرد آسیب زا باشد.

علاوه بر آن باید به این نکته توجه داشته باشید رشد شخصیت در طول دوران کودکی و نوجوانی به تکامل می‌رسد. بنابراین روانشناسان و روانپزشکان اختلال شخصیت پارانوئید را تا سن ۱۸ سالگی تشخیص نمی‌دهند.

اگر شما هم فکر می‌کنید به پارانوئید مبتلا شده اید همین حالا جهت تشخیص این اختلال با مرکز مشاوره پیشرو ۷۷۷۲۹۸۱۶-۰۲۱ تماس بگیرید.

تشخیص اختلالات شخصیتی از جمله اختلال شخصیت پارانوئید دشوار است زیرا افرادی که به این اختلالات دچار می‌شوند مشکلی در رفتار یا حتی طرز تفکر خود حس نمی‌کنند، به همین خاطر دلیلی هم برای مراجعه به روانشناس نمی‌بینند. بلکه زمانی که به دنبال کمک هستند می‌خواهند شرایطی مانند اضطراب یا افسردگی ناشی از مشکلات ایجاد شده مانند طلاق را درمان کنند نه خود اختلال شخصیت را!

زمانی که متخصصان بهداشت روان، به اختلال شخصیت پارانوئید مشکوک می‌شوند سوالاتی را از شخص می‌پرسند که حالت دفاعی یا خصمانه ای در جلسه مشاوره ایجاد نشود. این سوالات به روشن شدن موارد زیر کمک می‌کند:

• روابط
• کنترل ضربه
• تاریخ گذشته
• تست واقعیت
• سابقه کار قبلی

درمان اختلال شخصیت پارانوئید

افرادی که به اختلال شخصیت پارانوئید دچار می‌شوند معمولا به دنبال راه های درمانی نیستند و اعضای خانواده، همکاران یا کارفرمایان ممکن است آنها را به مراکز مشاوره و روانشناسی ارجاع دهند.

زمانی که فرد مبتلا به اختلال پارانوئید، به دنبال روش های درمانی برای بهبود وضعیت خویش باشد متخصصان از روش های درمان رفتاری شناختی (CBT) یا رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) استفاده می‌کنند. این تکنیک های درمانی بر اعتماد و همدلی، بهبود تعاملات اجتماعی، ارتباطات، عزت نفس متمرکز است.

از آنجایی که این افراد اغلب به دیگران بی اعتماد هستند می‌توانند برای متخصصان روان چالش بر انگیز باشند؛ چرا که لازمه طی کردن روند درمان، اعتماد کردن و ارتباط دوستانه و موثر است. بسیاری از افرادی که از اختلال های شخصیتی رنج می‌برند ممکن است برنامه درمانی خود را دنبال نکنند و حتی در مواقعی انگیزه درمانگر را نیز سوال ببرند.

انتخاب روش درمانی مناسب برای اختلال پارانوئید به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله شدت علائم، ترجیحات فرد مبتلا به اختلال پارانوئید و نظر متخصص سلامت روان. با این حال انواع روش های درمان پارانوئید عبارتند از:

جهت درمان اختلال پارانوئید همین حالا کلیک کنید.

درمان دارویی اختلال پارانوئید

روانشناسان و روان پزشکان معمولا دارویی برای درمان اختلال شخصیت پارانوئید تجویز نمی‌کنند. با این حال ممکن است در صورت شدید بودن علائم فرد یا ابتلا به یک اختلال روانی مرتبط مانند افسردگی یا اضطراب، داروهای ضد افسردگی، ضد اضطراب یا داروهای ضد روان پریشی را تجویز کنند.

روان درمانی اختلال پارانوئید

روان درمانی به افراد مبتلا به اختلال پارانوئید کمک می کند تا الگوهای فکری و رفتاری خود را تغییر دهند. انواع مختلفی از روان درمانی برای اختلال پارانوئید وجود دارد، از جمله:

رفتاردرمانی شناختی (CBT): CBT به افراد کمک می کند تا الگوهای فکری و رفتاری منفی خود را شناسایی و تغییر دهند.

درمان مبتنی بر ذهن آگاهی (MBT): MBT به افراد کمک می کند تا از افکار و احساسات خود آگاه شوند و به آنها پاسخی سالم دهند.

درمان خانواده: درمان خانواده به اعضای خانواده فرد مبتلا به اختلال پارانوئید کمک می کند تا با این اختلال کنار بیایند و حمایت خود را از فرد مبتلا نشان دهند.

علاوه بر روان درمانی و دارو درمانی، روش های درمانی دیگری نیز برای اختلال پارانوئید وجود دارد. این روش ها عبارتند از:

نور درمانی: نور درمانی یک نوع درمان مکمل است که از نور متمرکز برای درمان اختلالات خلقی و روانی استفاده می کند.

طب سوزنی: طب سوزنی یک نوع درمان مکمل است که از سوزن های نازک برای تحریک نقاط خاصی در بدن استفاده می کند.

یوگا: یوگا یک تمرین جسمی و ذهنی است که می تواند به کاهش استرس و بهبود سلامت روان کمک کند.

مدیتیشن: مدیتیشن یک تمرین ذهنی است که می تواند به کاهش استرس و بهبود سلامت روان کمک کند.

طب سنتی: در طب سنتی، ترکیبات گیاهی مانند افتیمون، گل گاوزبان، و اسطوخدوس برای تسکین علائم پارانوئید مفید هستند و مصرف زعفران به عنوان بخشی از رژیم غذایی فرد مبتلا به این اختلال توصیه می‌شود. حجامت توسط پزشک نیز ممکن است بهبود موقتی در درمان پارانوئید ایجاد کند.

سوالاتی که افراد پارانوئید میپرسند

افراد پارانوئید سوالاتی می پرسند که نشان دهنده سوء ظن و بی اعتمادی آنها به دیگران است. این سوالات می تواند در مورد انگیزه ها، نیات و اقدامات دیگران باشد. افراد پارانوئید ممکن است سوالاتی مانند موارد زیر بپرسند:

• چرا این کار را انجام دادی؟
• آیا داری من را دنبال می کنی؟
• چه چیزی در مورد من می دانی؟
• چرا اینطوری به من نگاه می کنی؟
• چه چیزی را از من پنهان می کنی؟
• آیا می خواهی به من آسیب برسانی؟
• آیا همه با هم علیه من توطئه کرده اید؟

افراد پارانوئید ممکن است سوالات خود را به طور مستقیم یا غیرمستقیم بپرسند. آنها ممکن است از اتهامات، کنایه ها یا طعنه ها برای بیان سوء ظن خود استفاده کنند. در اینجا چند نمونه از سوالات غیرمستقیم که افراد پارانوئید ممکن است بپرسند آورده شده است:

• آیا من را دوست داری؟
• آیا می توانم به تو اعتماد کنم؟
• آیا تو دوست واقعی من هستی؟
• آیا من کاری اشتباه انجام داده ام؟
• آیا من به اندازه کافی خوب هستم؟

افراد پارانوئید ممکن است به طور مکرر سوالات مشابهی را بپرسند، زیرا به دنبال اطمینان هستند که نمی توانند پیدا کنند. آنها ممکن است به پاسخ های اطمینان بخش اعتقاد نداشته باشند و به دنبال شواهدی برای تأیید سوء ظن خود باشند.

پاسخ به سوالات افراد پارانوئید

در اینجا چند نمونه از پاسخ های مناسب به سوالات افراد پارانوئید آورده شده است:

• نه، من تو را دنبال نمی کنم.
• من هیچ چیزی از تو پنهان نمی کنم.
• من هرگز نمی خواهم به تو آسیب برسانم.
• من فقط به تو نگاه می کنم چون با تو صحبت می کنم.
• من هیچ چیز در مورد تو نمی دانم که قبلاً به تو نگفته باشم.
• من مطمئن نیستم که همه با هم علیه تو توطئه کرده باشند.
• من این کار را انجام دادم چون فکر می کردم بهترین کار برای انجام دادن است.

مهم است که به یاد داشته باشید که افراد پارانوئید ممکن است به پاسخ های شما اعتقاد نداشته باشند. با این حال، مهم است که همچنان صبور و درک کننده باشید و سعی کنید با آنها ارتباط برقرار کنید.

بهترین مرکز درمان اختلال پارانوئید

بهترین مرکز درمان اختلال پارانوئید مرکزی است که از کادر مجرب و متخصص در زمینه اختلالات شخصیتی برخوردار باشد. این مرکز باید از تجهیزات و امکانات لازم برای ارائه خدمات درمانی مؤثر برخوردار باشد. مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی پیشرو  بیش از ده سال است که فعالیت خود را آغاز نموده است و با در اختیار داشتن نیروهای متخصص و با تجربه در حوزه خدمات روان شناختی کودکان و بزرگسالان آماده ارائه خدمات روانشناختی می باشد.

شما می‌توانید جهت درمان اختلال پارانوئید با مشاوران مرکز درمانی پیشرو به شماره ۷۷۷۲۹۸۱۶-۰۲۱ تماس بگیرید.

سوالات پرتکرار