- ارتباط با ما: تلگرام اینستاگرام | شماره تماس: ۷۷۷۲۹۸۱۶- ۰۲۱
اختلال دوقطبی چیست؟
پرخاشگری
می 7, 2022
اختلال دوقطبی یا شیدایی یک اختلال خلقی است که باعث نوسانات خلقی شدید می شود. این نوسانات نه تنها بر روحیه فرد، بلکه بر افکار، رفتار و عملکرد او نیز تأثیر می گذارد. این بیماری دوره‌ای است، یعنی فرد تجربه گذراندن دورههای حداقل یک هفته‌ای را در فاز افسردگی یا برعکس در فاز شیدایی دارد. در این میان، فرد دوره های سالمی دارد که ممکن است سال ها طول بکشد. البته ممکن است تغییرات خلقی به طور طبیعی در هر انسانی وجود داشته باشد، اما در بیماری دوقطبی دامنه این تغییرات و نوسانات بسیار شدید است.
این بیماری بیشتر در اواخر بلوغ و اوایل جوانی ظاهر می‌شود، اگرچه ممکن است در سنین پایین‌تر نیز وجود داشته باشد، اما اغلب با استرس دوران نوجوانی اشتباه گرفته می‌شود و تشخیص داده نمی‌شود.
بیماری دوقطبی در دوره شیدایی چه علائمی دارد؟
در دوره شیدایی، فرد لزوماً بیش از حد احساس شادی و سرخوشی نمی کند، بلکه ممکن است بسیار پرخاشگر و تحریک پذیر باشد. در این دوره، فرد حداقل سه مورد از علائم زیر را تجربه می کند:
- انرژی بیش از حد (اجتماعی شدن بیش از حد در محل کار یا مدرسه، ممکن است فرد در مراحل اولیه شیدایی پروژه های زیادی را آغاز کند و بسیار سازنده باشد، اما پس از تشدید شیدایی، کار خود را نیمه کاره رها می‌کند)
- سرخوشی و سرمستی
- میل جنسی بالا (انجام فعالیت های جنسی پرخطر که ممکن است منجر به بارداری یا بیماری های مقاربتی شود)
- ریسک پذیری زیاد
- تصمیمات ناگهانی (آنها در قضاوت مشکل دارند، به همین دلیل است که ممکن است تصمیمات فوری بگیرند یا بدون فکر کردن به عواقب کارها اقدام به انجام کاری کنند و این می تواند منجر به معاملات اشتباه، شکست روابط و ورشکستگی شود)
- انجام کارهای پرخطر
- تمایل به مصرف مواد مخدر
- اعتماد به نفس کاذب (آنها ممکن است فکر کنند که دارای قدرت های ماوراء طبیعی هستند یا اینکه باید دنیا را نجات دهند)
- اسراف و ولخرجی
- پر حرفی
- تحریک‌پذیری
- پرخاشگری
- توهمات (قطع ارتباط با واقعیت، حتی احتمال دارد صداهایی نیز بشنوند)
- نیاز به خواب بسیار کمی دارند (بنابراین آنها بسیار فعال هستند با حدود ۳ یا ۴ ساعت خواب در روز یا حتی بدون اینکه در روز بخوابند)
دوره های شیدایی در صورت عدم درمان ممکن است دو یا سه ماه طول بکشد.
بیماری دوقطبی در دوره افسردگی چه علائمی دارد؟
دوره افسردگی باید حداقل دو هفته طول بکشد، به طوری که این حالت بیشتر روزها و بیشتر طول روز با آنها باشد. در این مرحله، آنها باید حداقل ۵ مورد از علائم زیر را داشته باشند:
- حالت افسردگی (آنها دیگر از چیزهایی که قبلاً لذت می بردند و برای آنها سرگرم کننده بود لذت نمی‌برند)
- مشکلات خواب (بیشتر از بی خوابی رنج می برند، اما گاهی اوقات افراد به خصوص در طول روز زیاد می خوابند)
- کاهش یا افزایش وزن (به دلیل تغییر در اشتها)
- از دست دادن انرژی
- احساس بی ارزشی و گناه (اعتماد به نفس خود را از دست می دهند، احساس گناه می کنند زیرا فکر میکنند گناه کرده‌اند و مستحق مجازات هستند)
- افکار خودکشی
- توهم
با توجه به دلایل ذکر شده؛ خطر ورشکستگی، اعتیاد، خودکشی، تصادفات رانندگی، ازدواج یا طلاق ناگهانی در این بیماران به میزان قابل توجهی مشاهده می شود.
انواع اختلال دوقطبی کدامند؟!
اختلال دوقطبی I : شیدایی(مانیا) با افسردگی یا بدون افسردگی
اختلال دوقطبی ۲ : هیپومانیا (شکل خفیف شیدایی) به همراه افسردگی
علت بیماری دوقطبی چیست؟
عوامل زیادی در شروع اختلال دوقطبی موثر هستند، از جمله وراثت، ساختار و عملکرد مغز.
علت اختلال دوقطبی بیش از هر بیماری روانی دیگری ژنتیکی است. این بیماری به دلیل شرایط استرس زا و استرس های زندگی به وجود نمی آید، بلکه این عوامل می توانند عاملی برای بروز بیماری زمینه ای در انسان باشند. مصرف داروهایی مانند کوکائین و آمفتامین ها نیز می تواند محرک این بیماری باشد.
روش های تشخیص اختلال دوقطبی چیست؟
تشخیص اختلال دوقطبی در برخی موارد بسیار مشکل است زیرا گاهی اوقات فرد بدون سابقه خانوادگی و تنها با افسردگی خفیف به پزشک مراجعه می کند. در این صورت اگر افسردگی تک قطبی اشتباه تشخیص داده شود و داروهای ضدافسردگی تجویز شود، فرد متحول می شود، یعنی ناگهان وارد فاز شیدایی می شود و انرژی و سرخوشی مازاد دارد. در این صورت ممکن است خود فرد از وضعیت خود بسیار راضی باشد اما اطرافیان بیمار باید با مشاهده این عارضه سریعاً به پزشک اطلاع دهند تا پزشک دارو را قطع کرده و داروی جدیدی را برای درمان اختلال دوقطبی تجویز کند.
مهم ترین راه برای تشخیص اختلال دوقطبی از طریق مصاحبه بالینی با روانپزشک و آزمایش معتبر اختلال دوقطبی است. در طول جلسه ویزیت، روانپزشک اطلاعات زیر را از بیمار گرفته و بر اساس آن تشخیص می دهد:
- علائم و نشانه های فعلی فرد
- سوابق شخصی یک فرد در گذشته
- سابقه خانوادگی فرد
ممکن است فردی سال‌ها به این بیماری مبتلا باشد، اما به دلیل علائم مشترک با سایر بیماری‌های روان‌پزشکی، به درستی تشخیص داده نشده باشد، یا قبلاً افسردگی تک قطبی تشخیص داده شده است. سایر بیماری های روانی که اغلب همراه با شیدایی وجود دارند و تشخیص آن را دشوار می کنند عبارتند از:
- حمله پانیک
- وسواس
- اختلال پرخوری
- اعتیاد
- اختلال کمبود توجه-بیش فعالی
- اختلال شخصیت مرزی
عوامل تشدید کننده اختلال دوقطبی چیست؟!
مهم ترین عوامل تشدید اختلال دوقطبی، عدم درمان به موقع و یا قطع دارو است، زیرا در این صورت تعداد دوره ها در آینده شدیدتر خواهد شد. اپیزودهای اختلال دوقطبی مانند مانیا (شیدایی)، افسردگی و مختلط (با علائم افسردگی و شیدایی که همزمان بروز می کنند) همه به ترتیب خاصی رخ نمی دهند و غیرقابل پیش بینی هستند. ممکن است بین هر دوره سال ها فاصله وجود داشته باشد. اما با افزایش سن، فاصله بین چرخه ها نزدیک تر می شود.
این بیماری ممکن است در دوران بارداری یا بعد از زایمان در زنان ظاهر شود و با علائم افسردگی پس از زایمان همراه باشد. بنابراین در صورت مشاهده علائم افسردگی پس از زایمان حتما به پزشک مراجعه کنید تا نوع افسردگی شما را تشخیص دهد. زنان با سابقه اختلال دوقطبی ممکن است دورههای افسردگی را تجربه کنند یا دورههای قاعدگی آنها ممکن است در طول یائسگی سریع‌تر شود. این بیماری به صورت ژنتیکی در بیمار وجود دارد و عوامل خارجی مانند محرک‌ها فقط باعث بروز آن می‌شوند، عواملی مانند:
- استرس شدید
- شکست عشقی
- دارو
- مصرف مواد مخدر
- از دست دادن عزیزان و…
روش های درمان بیماری دوقطبی چیست؟!
بهترین راه برای درمان اختلال دوقطبی استفاده از تثبیت کننده های خلق و خو است. داروهایی مانند والپرات سدیم، لیتیوم، لاموتریژین، کاربامازپین …
داروها بسته به تشخیص پزشک و مرحله ای که بیمار در آن قرار دارد تجویز می شود. البته ممکن است پزشک از ترکیبی از روان درمانی و دارودرمانی برای درمان استفاده کند. در صورت تجویز داروی لیتیوم، پزشک آزمایش خون تجویز می کند و این آزمایش را هر چند ماه یکبار تکرار می کند. در صورت داشتن هر گونه عوارض جانبی، مشکل را با پزشک خود در میان بگذارید و بدون مشورت با پزشک، مصرف دارو را قطع نکنید.
خبر خوب این است که اگر درمان مناسب توسط روانپزشک انجام شود، این بیماری حتی در موارد شدید بیماری بسیار قابل کنترل است و این افراد می توانند زندگی عادی داشته باشند. جالب است بدانید بسیاری از افراد موفق در دنیا از بیماری دوقطبی رنج می برند که ناشی از هیپومانیا (حالت خفیف شیدایی) است که باعث انرژی بالا، خلاقیت، اعتماد به نفس و عملکرد اجتماعی بالا در این افراد می شود. در نتیجه فرد در برخی از جنبه های زندگی خود موفقیت های زیادی را تجربه می کند.
سؤالات متداول
طول عمر بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی چقدر است؟
به طور کلی، امید به زندگی بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی به دلیل عوامل خطر مانند: خودکشی، سوء مصرف مواد، تصادفات رانندگی و غیره کمتر از طول عمر افراد عادی است. اما با مصرف مرتب دارو می توان از آن پیشگیری کرد
علت بیماری دوقطبی چیست؟
مهمترین علت اختلال دوقطبی، ژنتیک و وراثت است.
آیا مصرف داروهای دوقطبی باعث وابستگی می شود و بر روان اثر منفی می گذارد؟
برخی از افراد نگران این هستند که به مواد مخدر وابسته شوند یا اینکه این داروها تأثیر بدی بر شخصیت آنها بگذارد. اما داروهای دوقطبی هیچ گونه وابستگی ایجاد نمی کنند و نه تنها بر روان اثر منفی می گذارند، بلکه اثرات درمانی مفیدی بر عملکرد مغز دارند
مدت زمان مصرف دارو چقدر باید باشد؟
فقط برای افرادی که دورههای خفیف بیماری دارند، پزشک دستور قطع دارو را میدهد و در بیشتر موارد، حتی زمانی که سالم هستند، برای جلوگیری از عود بیماری در آینده، نیاز به مصرف دارو دارند. زیرا پس از قطع دارو در ۸۰ درصد موارد احتمال عود بیماری در یکی دو سال آینده وجود دارد. بنابراین، بدون مشورت با پزشک، مصرف دارو را قطع نکنید.
آیا بیماری دوقطبی قابل درمان است؟
این بیماری را می توان تا حد زیادی با انجام اقدامات درمانی مناسب و مصرف داروهای مناسب کنترل کرد. در واقع می توان به راحتی علائم بیماری دوقطبی را کنترل کرد و در آینده تعداد عود را کاهش داد. اما این یک بیماری مزمن است و فرد باید همیشه تحت کنترل باشد.
